დეპრესია მთელს მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფსიქიკური აშლილობის სახეა, რომელიც სხვადასხვა ფორმით შეიძლება გამოვლინდეს. ის შეიძლება იყოს მსუბუქი და ხანმოკლე, ან, მძიმე და ხანგრძლივი. აღნიშნულ ფსიქიკურ აშლილობას ადამიანის თვითდაზიანების უკიდურეს ფორმამდე, თვითმკვლელობამდე მიყვანაც კი შეუძლია.
დეპრესიის გამომწვევი ძირითადი მიზეზებია: ახლობელი ადამიანების დაკარგვა, ბულინგი, შეურაცხყოფა, ოჯახური ძალადობა და ოჯახის დანგრევა. ასევე, დეპრესია შეიძლება განვითარდეს ხანგრძლივი სტრესის შედეგად.
დეპრესიის დროს ადამიანს გამძაფრებულად აქვს სიცარიელის, მარტოობისა და იმედგაცრუების განცდა. ეს არის დაავადება, რომელიც პიროვნებას ართმევს სიცოცხლისა და არსებობის ხალისს.
როგორ ამოვიცნოთ დეპრესია?
ხშირად ადამიანები ცუდ ხასიათზე ყოფნასა და უენერგიობას დეპრესიასთან აიგივებენ. თუმცა, უნდა გვახსოვდეს, რომ გუნება-განწყობის ცვლილება, ზოგჯერ უენერგიობა და მოტივაციის არქონა ყველა ადამიანის ცხოვრების თანმხლებია. ამ დროს მნიშვნელოვანია ის, რომ აღნიშნული სიმპტომები არ იყოს ხანგრძლივი და სულ რამდენიმე დღეში შევძლოთ ცხოვრების ჩვეულ რიტმთან დაბრუნება.
დეპრესია ყოველ ადამიანში შეიძლება სხვადასხვა, ინდივიდუალური სიმპტომებით გამოვლინდეს, თუმცა ამ ფსიქიკური დაავადების ძირითადი ნიშნები შემდეგია:
- გამოუვალ მდგომარეობაში ყოფნის მძაფრი განცდა;
- საყვარელი საქმიანობისადმი ინტერესის გაქრობა;
- მადისა და წონის მკვეთრი ცვლილება;
- ძილს რუტინის დარღვევა;
- აზროვნებისა და მეტყველების პროცესის შეფერხება;
- კონცენტრაციის უნარის დაქვეითება;
- ალკოჰოლზე, ნარკოტიკებსა ან აზარტულ თამაშებზე მიჯაჭვულობა;
- უმიზეზო ტკივილი თავის, მუცლისა და ზურგის არეში;
- მუდმივი ფიქრი თვითმკვლელობაზე;
- უსარგებლობის გამძაფრებული განცდა.
დეპრესია შეიძლება გამოწვეულიო იყოს გენეტიკური, ბიოლოგიური, ფსიქოლოგიური ან გარემო ფაქტორების ზემოქმედების შედეგად. ამასთანავე, დეპრესიის მაპროვოცირებელი შეიძლება გახდეს ისეთი დაავადებები, რომლებიც გავლენას ახდენენ ადამიანის როგორც ფიზიკურ, ისე მენტალურ მდგომარეობაზე, მაგალითად, ასეთებია: დიაბეტი, კიბო, გულსისხლძარღვთა და ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებები.
დეპრესიის რამდენიმე განსხვავებულ ტიპს გამოყოფენ, რომლებიც თავიანთი მახასიათებლებით ერთმანეთისაგან განირჩევა, ესენია:
ძირითადი დეპრესიული აშლილობა
ის დეპრესიის ყველაზე გავრცელებულ სახეობად ითვლება და მისი ძირითადი მახასიათებლებია უიმედობა, მწუხარება, საყვარელი საქმიანობის მიმართ ინტერესის დაკარგვა.
დისთიმია
ამ ტიპისათვის დამახასიათებელია დეპრესიის სიმპტომების ხანგრძლივად, 2 წლის განმავლობაში ან უფრო დიდ ხანს გრძელდება. დისთიმიის დროს სიმპტომები ბევრად მსუბუქია, ვიდრე ძირითადი დეპრესიული აშლილობისას.
ბიპოლარული აშლილობა
მას მანიაკალურ დეპრესიასაც უწოდებენ. ამ დროს ადამიანის გუნება-განწყობა რადიკალურად იცვლება და უკიდურეს ფორმებს აღწევს. ბიპოლარული ეპიზოდები შეიძლება გამოვლინდეს წელიწადში რამდენჯერმე.
სეზონური აფექტური აშლილობა
ამ დროს დეპრესია ადამიანს სეზონურად, ძირითადად ზამთრის თვეებში ემართება. ამის ძირითადი მიზეზია მზის სხივების ნაკლებობა.
მშობიარობის შემდგომი დეპრესია
ქალებში ხშირია მშობიარობის შემდეგ დეპრესიის განვითარების შემთხვევები. ამ ტიპის დეპრესიის ძირითადი მახასიათებლებია დაღლილობა, შფოთვა და უხასიათობა, რაც აფერხებს ახალბედა დედისა და ჩვილის ურთიერთობის პროცესს.
დეპრესიული ფონის დროს აუცილებელია მეგობრებთან, ოჯახის წევრებთან და ახლობელ ადამიანებთან ისაუბროთ თქვენს გრძნობებსა და განცდებზე, ივარჯიშოთ, იკვებოთ სწორად და ჩამოაყალიბოთ ძილის რუტინა. ამასთანავე, მნიშვნელოვანია აკეთოთ ის საქმე, რომელიც მოგწონთ და გაბედნიერებთ.
დეპრესია, როგორც წესი, თანდათანობით, ნელ-ნელა პროგრესირდება და რთულ ფორმებში გადადის. დეპრესიის დიაგნოსტირება მხოლოდ პროფესიონალის პრეროგატივაა. მხოლოდ სპეციალისტს შეუძლია პაციენტთან ხანგრძლივი საუბრის შემდეგ დასვას შესაბამისი დიაგნოზი.
დეპრესიის საწყის ეტაპზე ძირითადად, მხოლოდ ფსიქოთერაპიული მკურნალობა ინიშნება, საშუალო და რთული სტადიის შემთხვევაში კი ფსიქოთერაპევტთან ვიზიტის გარდა, საჭიროა მედიკამენტოზური მკურნალობის ჩართვაც.